srpski akademski vajar,crtač, akvarelista,teoretičar, likovni kritičar,pedagog i javni radnik, dekan Likovne akademije u Beogradu i član SANU.
ŽIVOT I DELO
Sreten Stojanović je rođen u Prijedoru 1889. godine u kući pravoslavnih sveštenika koji su generacijama propovedali vjeru u snagu naroda, a Rusiju zamišljali kao nešto naše ili ljepše, veće, pravoslavnije, bliže Bogu i snažnije od svega što je švapsko i tursko kako je naveo u svojoj autobiografiji. Upravo je iz takve patrijarhalne porodice poneo čvrstinu i sigurnost ljudi koji su izrasli iz same zemlje, i tako ukorjenjen, neostupajući od najdubljih i nepromjenjenih moralnih načela, proveo je cio život: od pripadništva mladobosanskom pokretu zbog koga kao maloljetnik, još kao učenik tuzlanske gimnazije, osuđen na desetogodišnju robiju do avanturističkog, kratkotrajnog angažovanja na nacionalnim poslovima neposredno pred kraj i po završetku Prvog svjetskog rata, od učenja vajarskog zanata u Beču do burnog boemskog života i posvećenog studiranja u Parizu na početku dvadesetih godina, od puta po Sovjetskom savezu sa Dragišom Vasićem i Vladislavom Ribnikarem 1927. do energičnog društvenog i kulturnog aktivizma poslije Drugog svjetskog rata, itd.
Poznanstvo, a potom i prijateljstvo sa zagrebačkim ljekarom dr. Đuricom Đorđević i njegovom ženom Kristom, velikim zaštitnicima moderne umjetnosti u međuratnoj Jugoslaviji čija će kuća postati jednim od najpoznatijih sastajališta umjetnika, književnika, mladih ljevičarskih političara i angažovanih intelektualaca, omogućilo je Stojanoviću da postane vajar, odnosno da sa njegovom stipendijom ode na studije prvo u Beč početkom 1918. godine, a kasnije u Pariz. Imao je vremena i mladalačke potrebe da se pored učenja upusti i u poznata bečka revolucionarna gibanja pred konačni slom crno-žute monarhije čiji je još uvjek bio podanik. Duboko zahvaćen tadašnjim društvenim procesima odmah se po okončanju rata vraća u Bosnu gdje je, shodno svojoj već postignutoj političkoj i robijaškoj reputaciji, borbenosti i revolucionarnom raspoloženju smjesta bio uključen u stvaranje prve Jugoslavije — buduće kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca: predvodi komitske čete i komanduje paravojnim odredima koji su jedini osiguravali red u uslovima potpunog bezvlašća raspadajuće imperije pred sam dolazak regularne Aleksandrove oslobodilačke armije koja je nezaustavljivo nastupala u svom epohalnom solunskom zaletu.
Usledio je 1919. godine odlazak u Pariz na najbolje umjetničko školovanje u tom vremenu koje mu nije omogućilo isključivo potrebnu edukaciju već i blizak susret sa brojnim životnim izazovima i stvaralačkim podstrecima kakve pruža jedna od najvećih svjetskih metropola. Jedna adresa i obavještenje da se Srbi nalaze po kafanama bulevara Sent Mišela bili su mi dovoljni, navodi autobiograf Stojanovićev sjećajući se svog prvog susreta sa umjetničkom prestonicom onog vremena.
Najplastičniju sliku Stojanovića, ali i opšte atmosfere koja je dominirala umjetničkim krugovima i boemskim društvima Pariza krajem druge i početkom treće decenije prošlog vjeka opet je načinio L. Trifunović: Onako stasit i naočit, sa rubaškom i u crnom ofarbanom oficirskom šinjelu, uz borsalino šešir sa širokim obodom, Stojanović je brzo ušao u krug monparnaske boemije koja je živjela oko Rotonde i Kupole, kafana u kojima se pilo po malo i za sitne pare, razgovaralo, recitovalo, dremalo, i ubijalo vrijeme; tu su mogli da se vide i sretnu drugovi i prijatelji, poznati i nepoznati umjetnici — samouvjereni Zadkin sa psom, čudno podšišani Fužita sa ružnom prijateljicom, odebljala Isidora Dankan, Šana Orlov, Kisling, ludi Amerikanci i pijani Šveđani, Indijanci, Švajcarci, Rusi. Monparnas je ličio na moderni Vavilon. Isti Stojanovićev biograf zaključiće i sledeće kao kraj i svojevrsni rezime epohe njegovog školovanja i dotadašnjeg burnog pariskog perioda: Život i mladost tražili su svoje i on je taj dug bogato odužio. A jedan drugi kritičar Stojanovićevog skulptorskog opusa ovako će istaći promjenu koja je po završetku školovanja i njegovog povratka u zemlju neminovno uslijedila.
Poslije preseljenja u Beograd Sretenova biografija gubi karakter zabavne priče. On ozbiljno i profesionalno počinje da se bavi stvaralačkom radom, formira svoj prvi vajarski atelje, učestalo izlaže na samostalnim i grupnim izložbama, vrlo aktivno učestvuje u umjetničkom životu, piše likovnu kritiku, objavljuje dve knjige, često istupa u javnosti zbog stručnih ili društvenih problema toga vremena, drži popularna predavanja o umjetnosti, stvara porodicu, putuje...
Nakon završetka Drugog svjetskog rata koji je sa porodicom proveo u Beogradu gdje ga je zatekla vjest o tragičnoj smrti brata dr. Mladena Stojanovića, legendarnog narodnog heroja i jednog od ključnih ličnosti Titovog partizanskog pokreta u zapadnij Bosni, Sreten Stojanović se ponovo angažuje na mnogim funkcijama: predsednik je Narodnog fronta Beograda, narodni poslanik, sekretar Saveza likovnih umjetnika Jugoslavije, predsednik Udruženja likovnih umjetnika Srbije, rektor Akademije umjetnosti, urednik časopisa "Umjetnost", u Prosvjeti pokreće ediciju Slikari i vajari, profesor je i dekan na Akademiji likovnih umjetnosti u Beogradu, postaje član Srpske akademije nauke i umjetnosti 1950. godine.
Umro je u Beogradu 1960. godine ostavljajući jedan od najvrijednijih skulptorskih opusa u srpskoj umjetnosti XX vijeka koji je dobio zasluženo mjesto i adekvadnu prezentaciju u monografijama, retrospektivnim izložbama i javnim kolekcijama. Rodnom Prijedoru je za života ustupio značajan fond svojih radova, a njegovo se dijelo ipak može dovoljno pregledno sagledati u stalnim postavkama Galerije Pavla Beljanskog u Novom Sadu, Narodnom muzeju i naročito Muzeju savremene umjetnosti u Beogradu, i u memorijalnim kompleksima Beograda, Vojvodine, Crne Gore i Republike Srpske postavljene su neke od njegovih najznačajnijih monumentalnih kompozicija.